Kuchnia kresowa – wybrane potrawy
Boże Narodzenie
Wigilijny stół kresowy był bardzo bogato zastawiony. Mimo panującej biedy, gospodynie starały się jak najlepiej świętować ten czas. Wieczerzę Wigilijną rozpoczynał barszcz czerwony z uszkami. Na drugie danie jadano pierogi z kapustą i grzybami oraz ich pieczoną wersję z ciasta drożdżowego - bałabuszki, gołąbki z kaszą gryczaną i ziemniakami, kulebiak czyli drożdżowe ciasto z farszem z grzybów i kapusty, karpia w galarecie, kapustę z grzybami. Popijano kompotem z suszu owocowego.
Podstawą wigilijnych dań kresowych był mak, siemię lniane oraz konopie. Słodkim akcentem na stole była kutia przygotowywana z ziaren pszenicy, która symbolizowała ziarno boskie, maku – symbolu pokoju oraz miodu – symbolu słodkiego życia.
Wielkanoc
Pieczony w Wielki Czwartek a spożywany w Wielki Piątek i Sobotę pieróg postny to okrągłe ciasto drożdżowe z farszem z ziemniaków, kapusty i kaszy gryczanej. W Wielkanoc zastępował pieczywo na stole, zastawionym różnego rodzaju mięsami, między innymi kiełbasami. W niedzielny poranek gospodynie sporządzały smażonkę wielkanocną, czyli wcześniej upieczony twaróg podsmażony na patelni z wędlinami oraz chrzanem i jajkami.
Na deser spożywano babki oraz mazurki.
Inne dania
Typową kresową potrawa jest kugiel ziemniaczany, czyli babka ziemniaczana z dodatkiem żeberek oraz cebuli. Znane nam dzisiaj pierogi ruskie pochodzą z Kresów.
Wybrane przepisy:
Wielkanocna smażonka
Składniki:
- 0,5 kg białego twarogu
- 11 jaj
- 70 dkg wędlin różnego rodzaju
- 20 dkg chrzanu
- masło
- kminek, rozmaryn
- pieprz, sól
Wykonanie:
0,5 kg zmielonego białego twarogu doprawić do smaku solą, pieprzem, dodać kminku, rozmarynu i 4-5 jaj. Dobrze wymieszać, przełożyć do tortownicy i upiec jak sernik. Po wystudzeniu pokroić w kostkę, dodać pokrojone w paski około 70 dkg wędlin różnego rodzaju. Dodać 6 ugotowanych jaj, 20 dkg startego na wiórki chrzanu. Smażyć w rondlu z dodatkiem masła, aż się lekko zarumieni. Podawać z pieczywem.
Pieróg postny
Składniki:
Farsz:
- 1 kg ziemniaków
- 1⁄2 kg poszatkowanej surowej kapusty
- 200 g surowej kaszy gryczanej
- 1 cebula pokrojona w kostkę
- sól, pieprz do smaku
- 2 łyżki oleju
Ciasto:
- 500 g mąki
- 30 g drożdży
- 250 ml wody
- 2 łyżki oleju
- 1 łyżeczka soli
- 1 łyżeczka cukru
Przygotowanie:
Ugotowane i tłuczone ziemniaki, surową kaszę gryczaną, podsmażoną cebulę, poszatkowaną kapustę, olej, sól oraz pieprz mieszamy i pozostawiamy pod przykrywką do ostygnięcia.
Z mąki, rozpuszczonych w letniej wodzie drożdży, soli, cukru wyrabiamy ciasto i od razu rozwałkowujemy. Wykładamy nim formę do pieczenia, tak, aby ciasto wystawało poza jej brzegi. Wykładamy farsz i przykrywamy wystającym poza brzegi formy ciastem. Na środku pozostawiamy okrągły otwór. Smarujemy olejem i pieczemy w piekarniku około godzinę w temperaturze 190°C. Po upieczeniu ostudzamy.
Przepis na danie został przywieziony na Opolszczyznę po wojnie przez repatriantów z okolic Tarnopola, uważany za „strawę dla biedaków”. Jest serwowany w okresie Wielkiego Postu. Pieczony w Wielki Czwartek, a spożywany w Wielki Pątek i Sobotę. W Wielkanoc często zastępował pieczywo na stole.
Kutia
Składniki:
- 1 szklanka łuskanej pszenicy
- 1 szklanka maku
- 1 szklanka miodu płynnego
- 1 szklanka mleka
- 200 g orzechów włoskich
- 100 g – 150 g suszonych owoców
- 100 g migdałów
- 4 łyżki rodzynek
Pszenicę namoczyć w wodzie przez noc. Następnego dnia ugotować ją do miękkości.
Mak gotować przez pół godziny na mleku, po czym dwukrotnie go zmielić. Po ostudzeniu mak połączyć z pszenicą i miodem. Dodać sparzone rodzynki, owoce suszone oraz posiekane orzechy. Wymieszane składniki schłodzić w lodówce.
